همانطور که از مفهوم لغوی مالیات های تکلیفی بر می اید بحث انجام یک تکلیف مطرح می باشد و مقصود ، فرایند پرداخت نوعی مالیات است که انجام ان را قانون بر عهده اشخاص معین به صورت تکلیف قرار داده است این اشخاص معین طبق قانون قبل از پرداخت هر وجهی به اشخاص ثالث ، مکلفند مبالغی که میزان انرا نیز قانون مشخص نموده از وجه کسر و بطور علی الحساب در موعد مقرر به حساب سازمان امور مالیاتی واریز نموده و مابقی را ضمن کسر سایر کسورات در وجه ان اشخاص ثالث پرداخت نمایند . بنابر این سه عنصر کارفرما (کسی که تکلیف به عهده اوست ) و مالیات و اشخاص ثالث در این میان نقش دارند .
مالیات های تکلیفی ، طبق قانون مالیات های مستقیم به مالیات هایی اطلاق می گردد که پرداخت کنندگان وجوه هنگام پرداخت مکلفند :
1-مالیات متعلقه را به میزانی که در قانون پیش بینی شده است محاسبه و از وجوه پرداختی کسر نمایند .
2-وجوه کسر شده به عنوان مالیات قطعی یا علی الحساب گیرنده وجه ( صاحب درامد ) زا ظرف مهلت مقرر به حساب های تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور واریز و رسید ان را به مودی مالیاتی (گیرنده وجه ) ارائه نمایند و لذا با توجه به مطالب مذکور می توان گفت که مالیات تکلیفی قسمتی از مالیات بر درامد اشخاص یا مودیان مالیاتی است که تکلیف کسر و پرداخت ان بر عهده پرداخت کنندگان وجوه گذارده شده است . از طرفی این گونه مالیات ها تشابهی با مالیات های غیر مستقیم دارند با این تفاوت که مالیات غیر مستقیم توسط اشخاص ثالث از خریدار کالا وصول می گردد . در صورتی که مالیات های تکلیفی از وجوه پرداختی یا تخصیص داده شده کسر و به حساب های مربوط واریز می گردد .
ویژگی های مالیات های تکلیفی :
ویژگی های مالیات های تکلیفی وصول سریع ، کم هزینه و یک منبع اطلاعاتی برای مودیان دیگر از لحاظ دستگاه وصول مالیات به شمار می رود .
مالیات های تکلیفی طبق اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم 1394/4/30 عبارتند از :
1-ماده 53 ، تبصره 9 (مالیات تکلیفی اجاره املاک )
2-مواد 85 و 86 اصلاحی (مالیات تکلیفی حقوق )
3-ماده 102 (مالیات تکلیفی مضاربه )
4-ماده 103 (مالیات تکلیفی حق الوکاله )
5-ماده 107 (مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج )
6-ماده 109 (مالیات تکلیفی موسسات بیمه )
7-ماده 116 (تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی )
8-ماده 118 (مسئولیت اخرین مدیران شخص حقوقی و مدیران تصفیه و ضامن ها )
9-ماده 123 ( مالیات تکلیفی منافع بلاعوض اموال )
10-ماده 143 (مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام )
به چند نوع مالیات های تکلیفی در قانون اشاره شده که به نرخ انها ، برای درک بهتر مفهوم این نوع مالیات بر می شماریم :
1-ساده ترین نوع مالیات تکلیفی همان مالیات بر حقوق کارمندان یا کارگران و پرسنل ( به عنوان اشخاص ثالث ) یک وزارتخانه ، سازمان ، موسسه ، بنگاه اقتصادی و شرکت ها و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی ( به عنوان کارفرما ) است که باید به موجب قانون همه ماهه از حقوق پرسنل کسر ودر مهلت مقرر قانونی به حساب سازمان امور مالیاتی واریز گردد .
2-مالیات موضوع تبصره 9 ماده 53 قانون مالیات های مستقیم :
نوعی دیگر از مالیات های تکلیفی مالیات بر درامد املاک مانند زمین ، ساختمان و مغازه بوده که قانون پرداخت انرا به صورت تکلیف ، به عهده مستاجر قرار داده است تا همه ماهه قبل از پرداخت مال الاجاره در وجه موجر ابتدا درصدی از انرا که به موجب قانون تعیین گردیده ، از ان کسر ودر مهلت قانونی به حساب مربوطه واریز و مابقی انرا به موجر پرداخت نمایند .
شاید برایتان این شبهه پیش بیاید که پس چرا زمانی که شما مستاجر بوده اید این تکلیف را انجام نمی داده اید ، دلیل ان این است که این نوع مالیات (مالیات بر اجاره املاک ) زمانی مورد نظر قانون است که مستاجر یک وزارتخانه ، موسسات و شرکت های دولتی ، نهاد های انقلاب اسلامی ، شهرداری ها و سایر شرکت ها و اشخاص حقوقی باشد ، پس اگر مستاجر یک شخص حقیقی بود تکلیفی برای کسر و واریز مالیات از مال الاجاره پرداختی به موجر ندارد .